Islami dhe cionizmi

20 April 2010 , Posted by artparadox at 7:00 AM

Islami nuk i kundervihet hebraizmit por e konsideron religjion te Zotit. Islami e pranon Zotin hebraik, d.m.th. Zotin e Ibrahimit (Abrahimit), Ismailit, Is’haqut (Isakut), dhe Jakubit (Jakobit). Ai pranon Musane (Mojsien), per felajmerues, dhe Toren si shpallje te Zotit. Islami nuk e sjelle ne pyetje hebraizmin, por hebraiket, dhe kete se pari lojalitetin e tyre ndaj ligjeve te Tores e pastaj edhe teresine e tekstit te Tores. Ne ate kuptim, islami pajtohet me shumicen e hebraikeve ne histori ne aspekt te pyetjes se pare, dhe me ata hebraike (reformistet, konservativistet, rekonstrukcionistet, qe kane pranuar kritiken biblike ne aspekt te pyetjes se dyte. Me pare mund te thuhet se islami i kundervehet cionizmit, politikes dhe sjelljes cioniste.

Cionizmi eshte levizje qe e ka iniciuar Theodor Herzl, pas deshperimit ne aferen Drayfus. Qellimi i levizjes eshte qe ta transformoje Palestinen dhe territoret fqinje ne shtet hebraik "ashtu hebraik sikur qe eshte Anglia angleze". Perpjekja cioniste ne arritjen e atij qellimi eshte plotesisht makiaveliste. Synimit te tij me vetem nje cak i eshte dhene prioritet absolut jashte te gjitha konsideratave, duke i kyqur edhe ato morale.

Pas fitimit te deklarates se Balfouroit, cionizmi ka bere çdo gje qe ta arrije vendin. Nuk eshte ndaluar para asgjese ne ate perpjekje, duke inkuadruar edhe aplikimin e presionit, kercenimit, mitos, spekulimit dhe largimit te detyrshem te bujqeve palestineze nga toka qe e kane trasheguar gjate mileniumeve nga gjysherit e vet.

Islami e gjykon cionizmin per shkae te krimeve te tij kunder disa palestinezeve dhe palestinezeve, kunder ekzistimit kolektiv te palestinezeve, kunder individeve ­ arabe nga vendet perreth sikur edhe kunder Ummetit. Islami kerkon qe te permiresohet edhe padrejtesia me e vogel e shkaktuar te pafajshmeve. Per kete islami ia imponon te gjithe muslimaneve pergjate botes obligimin te ngriten sikur nje dhe ta vene piken ne padrejtesi dhe t'i kthejne udhetaret ne vendin e tyre, ne shtepite dhe pronat e tyre. Perdorimi i paligjshem cionist te çdo pasurie te luajtshme ose te paluajtshme nga koha e okupuacionit britanik duhet te paguhet e te kompenzohet. Per kete shkak, qendrimi islam nuk i le rast shtetit cionist pos te zhduket e te rrafshohet me token, kurse pasuria e tij te konfiskohet qe te paguhen borxhet e tij. Ky obligim ­ zbrapsja, ndalimi dhe permiresimi i padrejtesive ­ eshte obligim kolektiv religjioz (fard kifaja) i ummetit‚ dhe obligim personal religjioz (fard 'ajn)‚ i çdo muslimani dhe muslimaneje te afte te rritur ne bote, deri sa ummeti‚ zyrtarisht nuk e merre obligimin qe t'i kryej. Mbrojtja e ummetit, d.m.th. e çdo krahine ne te cilen ka valuar njehere flamuri islam, eshte xhihad dhe kjo eshte detyra me e rendesishme religjioze. Permbushja e kesaj detyre eshte falah‚ (lumturi, ne kete dhe ne ate bote, d.m.th. fitorja ne kete bote, martirezia dhe parajsa ne kete. (Qur'an, III. 169). Mbi te gjitha, Zoti iu udheron muslimaneve "qe te sherbehen me te gjitha menyrat dhe mjetet e fuqise ne menyre qe ta ngadhenjejne armikun dhe shpejte ta perfundojne luften". (VIII, 60).

Mirepo, rrenimi i shtetit cionist nuk do te thote domosdoshmerisht edhe shkaterrimi i jetave hebraike dhe pronesise hebraike. Shkaterrimin e tille, nderkaq, islami do ta konsideronte te keqe te domosdoshme nese forcat cioniste i kundervihen ketij rrenimi dhe procesit te pervetesimit te vendit. Parimi i pare islam eshte qe ne agresion dhe padrejtesi duhet pergjigjur njejte (II, 194). Kapercimi i kesaj ne teresi eshte i ndaluar. Perveç kesaj, sipas islamit, armiqesite duhet pushuar posa te pushoje rrezistenca. Te vazhdohet me kete edhe pas pajtimit eshte padrejtesi e pafalshme (VII, 61, V, 90). Islami iu urdheron muslimaneve qe kurre mos te gabojne, qe mos te shkojne me tej se çrrenjosja e padrejtesise, qe kurre mos t'i japin lehtesim kurrfare urrejtjeje qofte edhe me rritjen me te vogel te vuajtjes, por te sillen me armikun po ashtu si eshte sjellur ai me ta, masa per mase (V, 45). Islami barabarte iu urdheron ithtareve te vet qe mos te kursejne angazhimin, mjetet ose pasurine qe luften ta perfundojne me fitore. Nuk vendose kurrfare kufiri kohor per shpalljen ose zhvillimin e luftes, sepse, obligimi moral religjioz eshte ex hypothesi‚ jashtekohor. Islami mbi te gjitha rekomandon liri, meshire dhe falje (ibid). Por, keto virtyte nuk mund te jene detyruese, ato kane vleren morale nese zbatohen nga pozicioni i forces dhe vetemjaftueshmerise. Perveç kesaj, ato jane strikt personale. Ato duhet te jene objekt i vendimit personal qe e ka sjelle personi i lire qe ta kene vleren morale qe vete e kerkojne.

Padrejtesia qe e ka bere cionizmi eshte aq komplekse, aq e komplikuar dhe aq e rende qe praktikisht nuk ka menyre qe te ndalet ose permiresohet pa lufte te rrepte ne te cilen ushtria cioniste, shteti dhe te gjitha institucionet e tij publike do te duhej te shkaterroheshin. Madje sikur edhe bota perendimore ne teresi t'i ngreje duart nga shteti cionist, udheheqja cioniste edhe me tej do te grumbullonte forca te mjaftueshme deshperuese qe te mbijetoje. Sepse ai sipas natyres eshte shtet ideologjik, domosdoshmerisht i pergatitur qe veten ta shpetoje ne çdo kusht te shprehur me jetat njerezore dhe me pasuri. Prandaj, te gjitha keto jane shkaqe per muslimanet e botes qe ta kuptojne me seriozisht dhe te pergatisin plane realiste qe pa dyshim jane te afte t'i aplikojne.

Kur shteti cionist, ushtria e tij dhe institucionet tjera publike njehere te shkaterrohen, do te duhej ballafaquar me problemin ç'te behet me popullsine e tij. Se islami nuk mundet dhe nuk deshiron te merret vesh me cionizmin, eshte leksion qe çdo hebraik qe jeton ne boten muslimane duhet te mesoje. Se kendejmi, islami nuk do te duroje konstituimin e alternatives cioniste shtetit cionist. Te gjithe cionistet qe deshirojne te jetojne ne boten muslimane do te duhej te decionizoheshin, te shpernguleshin ose te ballafaqohen me ndjekjet gjyqesore per shkak te veprimtarive te veta cioniste. Decionizmi, duhet te kihet parasysh, eshte refuzimi i cionizmit, programit prolitik per transformimin e Palestines ne shtetin hebraik sipas shembullit evropian ose perendimor.

ISLAMI DHE PROBLEMI HEBRAIK

Pikerisht pasimi i njejte i islamit qe kerkon nga muslimanet te shkojne ne skaj te botes ne menyre qe te zhdukin padrejtesine barabarte duhet te aplikohet ndaj johebraikeve sikur edhe ndaj hebraikeve qe pesojne padrejtesi. A mund te kete kurrfare dyshimi, ne syte e muslimaneve, qe hebraiku te pesoje padrejtesi nga ana e perendimit te krishtere?

Pergjigjja eshte shprehimore. eshte e sigurte se hebraiku ka qene viktime e padrejtesise ne Perendim, dhe eshte e sigurte se Zoti i ka urdheruar muslimanit qe t'i ndihmoje shpetimit te tij, qe ta çliroje nga vuajtjet dhe t'i ndihmoje ta sendertoje lirine, sigurine dhe paqen e vet. Se kendejmi nuk mund te kete dyshim, duke folur me gjuhen islame, se bota e islamit religjiozisht eshte i obliguar qe te luftoje per çeshtjen hebraike kunder te krishtereve, se islamin duhet akuzuar deri sa leshon rastin qe ta beje kete. Vertet, preokupimi per çeshtjen e te ndjekurit ka qene komponent thelbesore e islamit ne Meke dhe Medine, ne boten muslimane dhe ne Evrope. Per kete shkak, hebraiket nga Damasku, Spanja, sikur edhe nga Stambolli, nga Ballkani dhe nga Evropa e Mesme i kane ndihmuar muslimanet me rastin e pushtimit te atyre territoreve. Vete hebraiket kane qene te bindur se lufta e islamit dhe ithtareve te tij per drejtesi ka qene e sinqerte. Ç'mund te ofroje islami ne menyre qe te pushoje vuajtja e hebraikeve ne boten moderne?

Islami ofron zgjidhje te perkryer per problemin hebraik qe i ka shtrenguar hebraiket dhe Perendimin dy mileniume. Zgjidhja eshte qe hebraikeve te botes t'u jepet e drejta te banojne kudo qe deshirojne si qytetare te lire te shtetit sipas zgjidhjes se vet. Atyre qe me arsye ndihen te lumtur atje ku jane dhe deshirojne te vazhdojne aty te jetojne, duhet me marreveshje nderkombetare t’u jepet e drejta ne kete. Ata hebraike qe deshirojne te shperngulen nga Perendimi duhet te jene te mireseardhur ne boten muslimane. Nese per shkak te lojalitetit religjioz deshirojne te jetojne ne ato treva te botes muslimane qe jane te lidhur me historine e tyre ­ prej Egjiptit deri ne Mesopotami ­ duhet t'i jepet e drejte ne kete, ne baze te themelit qe islami ua defton pejgambereve te Zotit dhe ne baze te zgjerimit te domosdoshem te simpatise dhe dashurise ndaj atyre qe e respektojne tradicionin dhe hapesirat pejgamberike ne te cilat eshte shpallur porosia e Zotit.

Ne çeshtjen e imigracionit hebraik islami hebraikeve boteror u ofron shume me teper se cionizmi. Cionizmi deshiron vetem Palestinen, islami per se gjeri hape dyert e tere botes muslimane dhe a fortiori‚ te botes arabe, e edhe me teper, territoret e "Gjysmehenes produktive". "Imigracioni", nderkaq, nuk do te thote grabitjen e tokes, translokimin ose privimin e prones se te tjereve. As kjo d.t.th. pushtimi i shtetit, ose transformimi i saj ne shtet per hebraiket sipas shembullit gjerman apo françez. Ex hypothesi, duhet te ekzistoje shteti islam qe perfshin keto territore” shteti islam, kushtetute e te cilit eshte Kur'ani, e drejta e te cilit eshte sheri'ati dhe zgjedhesit e te cilit vetem pjeserisht jane jomuslimane. Shteti i tille islam qe shtrihet prej Atlantikut deri ne Malaje sigurisht eshte i obligueshem qe t'i hapi dyert e veta çdo imigranti hebraik qe udheton andej. Shteti i tille islam eshte parajse per hebraiket boteror sikur edhe pajtor dhe mbrojtes i pejgamberise dhe popujve te tij nga çdo sulm nga jashte. Shteti i tille eshte shtet boteror, me thellesi te pamatshme gjeo-politike, me pasuri te pafund njerezore dhe gjeografike. E dhuruar me ideologji te tille qe e konfirmon jeta dhe bota çfare eshte islami, me historine e gjate te konfliktimit me boten dhe me kulturen dhe me civilizimin me te pasur, shteti i tille islam produktivisht mund te hyje ne skenen boterore dhe ka aftesi qe per kete jane te nevojshme.

Ne krahasim me shtetin e tille islam, shteti Izraelit te cilin e perfaqeson cionizmi deftohet si minor. Perbehet prej disa mijera kilometrash katrore, te rrypit te ngushte te vendit dhe tre milione njerez. E verteta, tash eshte armatosur deri ne dhembe me armet me moderne dhe me te perkryera. Mirepo, edhe fuqia e saj ushtarake sikur edhe ushqimi qe e shpenzon varet nga imperializmi drejtimi i te cilit mund te nderrohet prej çastit ne çast. Krahas kesaj, eshte e rrethuar me murin e urrejtjes dhe armiqesise te njeqind e pesedhjete milione arabeve dhe nje milard muslimanesh qe presin ndryshimin ne raportet nderkombetare qe do t'ua jepte rastin qe te sulen mbi Izraelin.

Nese te gjithe hebraiket e botes, ose numer i konsiderueshem i tyre, ose vetem qytetaret e tashem hebraik te Izraelit do te duhej jetuar ne ndonje shtet islam, si do te mund te jetohej ne pajtim me hebraizmin? Si do t'i jepej shpirtit hebraik rasti te perparoje dhe lulezoje me tej?

Kushti i pare per perparim te çdo kulture, civilizimi ose religjioni ­ qe eshte i njejte per te gjitha bashkesite ­ eshte paqa. Qe fryma njerezore te veproje ne menyre pakez me tjeterfare apo me konstruktive, absolutisht eshte e domosdoshme qe njeriu te jete i bindur se si jeta dhe pronesia e tij jane te sigurte. Pa kete, asnje qenie njerezore nuk mund ta zhvilloje prirjen ose deshiren per te verteten, te miren ose te bukuren ... Paqa e tille e vazhdueshme hebraikeve askund nuk mund t'u sigurohet, perveç prej islamit dhe nen supremacionin e tij politik. Pasi qe raporti i islamit ndaj hebraizmit eshte raport i simpatise e madje edhe njejtesise, respekti islam religjioz i pejgambereve hebraike si pejgambere te Zotit dhe Shpalljes hebraike si shpallje te Zotit japin garancionin me te mire. Ekziston populli, ummeti‚ nje miliarde shpirtera ne rresht qe kete fe e perkrahin si element qenesor dhe perberes te religjionit vetjak, vetedijes vetjake per Zotin, veten dhe boten. Sikur edhe ne kohen e Muhammedit a.s. dhe shokeve te tij, ummeti islam fuqishem beson se Zoti eshte mbrojtes i hebraikeve dhe jomuslimaneve te tjere qe percaktohen per paqe me me deshire se sa per lufte me shtetin musliman. Ne te vertete, sipas fese dhe te drejtes islame, jepet garancioni madje edhe kunder sunduesve jo te ndershem muslimane qe mund te vijne ne sprove t'i shfrytezojne ose t'i sulmojne dhimmite‚ ose ata qe me kontrate jane obliguar per paqe me garancionin e Zotit. Perfundimisht, ekziston garansa qe historia e ka konfirmuar. Perveç ne etapat mjaft te shkurtera ne te cilat muslimanet kane pesuar nen sundimin e sunduesve jo te ndershem madje edhe me shume se hebraiket ose te krishteret, historia e tolerances islame dhe jetes se perbashket me hebraizmin dhe krishterizmin eshte pa njolla. Gjate katermbedhjete shekujve te ekzistimit te tij, dosja e islamit eshte e panjollosur. Ummaeti kurre nuk ka konsideruar qe vete ajo ose pejgamberia e saj, e kaluara ose ardhmeria e saj domosdo inkudron te decimuarit e jomuslimaneve qe jetojne ne midisin e saj.

Para se te mbarojme me pyetjen e sigurise hebraike nen islam, mbetet edhe nje problem. A nuk eshte e domosdoshme qe per shkak te ndjenjes se paqes, Hebraiket gezojne sovranitetin nacional sikur qe e gezojne vendet evropiane? Nuk eshte! Vetedija per sovranitetin nacional eshte zbulim i paradokohshem, madje edhe ne Perendim. Ky eshte rezultat i etnocentrizmit dhe nacionalizmit politik, dhe fryt i romantizmit evropian ne dy shekujt e fundit. Evropiani ka ekzistuar dhe ka perparuar pa kete me shekuj. Lojaliteti Zotit, kishes, bashkesise universale, mbretit dhe sunduesit nuk e kerkon ate. "Sovraniteti nacional” si pjesa e trete perberese e shtetit, pas "popullit” dhe "copes” se tokes me kufijt e caktuar, edhe vete eshte pjese e semundjes se romantizmit. "Sovraniteti eshte nocion i mjegulluar e i paqarte, i cili duhet qe "popullin” dhe "vendin” ta fillojne ne unitet mistik ne menyre qe te perjashtohen te gjitha elementet tjera. Kur sovraniteti nacional per here te pare kerkohej ne Evrope, ka qene kjo me qellim qe kompetentesia gjyqesore e kishes te perjashtohet nga punet e bashkesise. Me vone, kur ndikimi i kishes u dobesua, ishte per qellim te perjashtohet etika dhe vlerat e krishtera nga punet publike.

Ne sferen e jetes personale konkrete, islami pa dyshim ia jep tere sundimin jomuslimaneve qe vete te vendosin per jeten e vet si konsiderojne se duhet. Islami jo vetem qe lejon, por kerkon prej tyre te jetojne ne harmoni me ligjet e veta. Per kete qellim, islami i konsideron ummet ­ bashkesi, tjeterfare dhe te ndare prej muslimaneve dhe te gjithe johebraikeve, bashkesi me traditen dhe institucionet e veta. Kerkon nga hebraiket qe t'i konstituojne gjyqet vetjake rabinore dhe qe tere fuqine e vet ekzekutive t'ua vene atyre ne disponim. Sheri'ati, e drejta islame, kerkon nga te gjitha hebraiket qe t'i nenshtrohen rregullave te te drejtes hebraike si e komentojne gjyqet e rabineve dhe çdo kundershtim ose mosrespektim i gjyqit rabinor konsiderohet trazire kunder vete shtetit islam, te barabarte veprimit te ngjashem te cilitdo musliman ne raport me gjyqin islam.

E vetmja fushe jashte kompetentesise se bashkesise se dhimmive‚ eshte fusha e luftes dhe paqes. Kjo eshte fushe ekskluzive e shtetit islam raison d'etre i se ciles eshte venia e paqes dhe prezentimit kritik te fjales se Zotit. Kjo detyre eshte detyra e mbrojtjes se daru’l-islamit, d.m.th. ummetit musliman sikur edhe ummetit‚ te atyre jomuslimaneve qe i jane qasur pax islamica. Pasi qe shteti islam realisht eshte federate e bashkesive ­ shtete, e vetmja qe bene dhe korrekte eshte qe asnje bashkesi ­ shtet mos te konsiderohet pergjegjese per udheheqjen e politikes se jashtme, te paqes dhe luftes, por qe shteti federal te jete pergjegjes per to. Dy dallimet kryesore ekzistojne ndermjet shtetit federal çfare eshte ai islam dhe shtetit federal sikur SHBA-te ose Zvicrra. I pari eshte qe ne kete te dyten eshte pjese perberese e mini­shteteve te zena fille ne territor, derisa ajo e para, islame, ze fille ne qeniet njerezore ne bashkesi, duke iu dhene keshtu prioritet njerezve e jo paluajtshmerive. Dallimi i dyte eshte qe ligji i shtetit federal perendimor eshte pozitiv ne ate kuptim qe shumica e konstituenteve (pa marre parasysh ne perqindjen e tyre, gjithnje vendos ç'do te jete ligj, deri sa ligji i shtetit islam eshte ai qe Zoti e ka caktuar per te gjitha kohet.

ZGJIDHJA ISLAME DHE STATUS QUA-ja Ne BOTeN ARABE

Me ne fund, mund te pyetemi se si aplikimi i zgjidhjes islame do te ndikonte ne gjendjen e sotshme te gjerave ne Lindjen e Afert?

E para, shtetet arabe ne Lindjen e Afert duhet pa tjeter t'i nenshtrohen transformimit nga karikaturat e shteteve nacionale perendimore, qe tash jane, ne nje shtet te unjesuar islam. Te gjitha shtetet arabe jane tekstualisht krijesa te kolonializmit perendimor. Te gjitha ato duhet te zhvillohen kurse popullesia e tyre te riorganizohet ne shtet islam. Edhe ligjet e tyre qe po ashtu ne pjesen me te madhe jane trasheguar nga kolonializimi perendimor duhet te braktisen ne favor te sheri'atit. Shteti islam qe lind me unjesimin e tyre do te duhej t'i mbuloje te gjithe kufijt mes tyre dhe te gjitha formacionet e tyre defanzive individuale, dhe te marre gjithe pergjegjesine per mbrojtje dhe punet e jashtme. Vetem nese kjo arrihet muslimanet arabe te Lindjes se Afert do te ishin te gatshem ta zbatojne zgjidhjen islame te problemit te Izraelit.

E dyta, shteti cionist Izraeli do te ishte i rrenuar, edhe me force, nese duhet. Themelimi i shtetit cionist eshte e keqe e qarte, dhe te tilla jane edhe te gjitha institucionet e tij mbrojtese. Kete ummeti ua le bashkesise se Hebraikeve te jene me shtetin islam te lidhur kryesisht me kontraten per paqe. Nga qytetaret hebraike te Izraelit nuk do te kerkohej qe te shperngulen. Perkundrazi, do te ftoheshin te qendrojne ne cilindo qytet ose fshat te tere shtetit islam, e jo vetem ne disa pjese te tokes ne bregun perendimor te Jordanit dhe ne brezin e Gazes çfare momentalisht cionizmi kerkon. Por, asnje hebraik muslimanin nuk mund ta privoje nga toka e tij, shtepia ose pasuria tjeter sikur qe kete cionistet deri sot e kane bere. Shitblerja eshte pesonale, kurse te dy palet, edhe bleresi eshte shitesi, duhet te deshirojne shitjen dhe me te te jene te kenaqur. Sa u perket palestinezeve, atyre duhet t'u kthehet pronesia mbi shtepite dhe token e tyre nga te cilat jane larguar me force se pari me ndihmen e armes britanike, e me vone cioniste. Krahas kesaj, duhet t'u kompenzohet demi, sipas te drejtes islame.

Kjo do te thote se hebraiket qe tash jetojne ne shtepite e vjedhura dhe e punojne token e grabitur do te detyrohen ose ta leshojne ose t'ua paguajne demshperblimin pronareve. Nese pronaret insistojne ne leshimin, kapitali per kompenzim mund te perdoret per blerjen e tokes se re ose shtepise diku tjeterkund. Nese, siç pohojne hebraiket, mbreteria e Davudit eshte shtrire prej Nilit deri ne Eufrat, ende u mbetet mjaft toke qe ta arrijne ose ta marrin. Sipas islamit, siç kemi thene tashme, pergjate botes islame nuk ka kurrfare kufizimesh te numrit te te shperngulurve hebraike, as trevat ose pozites se tokes qe mund ta arrijne qe ne te te qendrojne.

E treta, njehere kur te qetesohet bouleversement‚ qe kete zgjidhje e nxite, nuk ka arsye qe hebraiket si dhimmi‚ ­ qytetaret e shtetit islam t'i mbajne te gjitha institucionet publike qe deri tash i kane zhvilluar ne Palestine (gjyqet, shoqerite arsimuese per art e kulture, shoqatat publike, shkollat, fakultetet dhe universitetet), ne menyre qe ato te vazhdojne te veprojne ne cilindo vend ne Palestine ose kudo tjeterkund ku hebraiket do te mund te zgjidhnin te jetojne. Sandejmi me tej, vizioni i tyre dhe perpjekjet e tyre do te mund te orientoheshin drejt ndihmimit dhe perparimit te hebraizmit, e jo ideologjive perendimore te dekadences dhe devijimit. Askush, nuk do te luftoje kunder tyre. Askush nuk do t'i ndjeke as shqetesoje. eshte detyre e tyre te jene aq hebraike se u ka mbetur deri tek ajo.

Atehere, kur hebraiket e shtetit islam ne lindje te organizohen dhe te fillojne te marrin fryme si hebraike, te çliruar nga çdo rrezik, lideri i shtetit islam do te mund ta perserise mesazhin qe nje pararendes i tij (Mehmedi II Fatihu i Stambollit, ia drejtoi kryeparit te nje ummeti‚ me te hershme jomuslimane ne shtetin islam (Genadij Shollari, patrikut stambollas), "Beru patrik i ummetit tend ne paqe. Le te te ruaj All-llahu. Ty ta kemi premtuar miqesine tone ne te gjitha rastet dhe me te gjitha kushtet, kurdo qe mund te te sherbeje. Gezoji prej tash te gjitha privilegjet qe i kane gezuar te paret tu!”[2]
-------------------------------------------------------------------------------------
[1] Grup autoresh, Islamski fundamentalizam – sta je to, Sarajeve, 1990.

[2] G. Papadopoulos, Les privileges de patriarcat oecu-meniques (Communaute grecque ­ orthodoxe) dans l'empire ottoman, Paris, 1924, fq. 10) nga: Voices of Resurgent Islam, ed. John L. Esposito, Oxford 1983.

Perktheu: N. Ibrahimi

Latest News